Bron: eigen. Lengte 12 kilometer
Beginpunt: einde Uiterdijk in Kolham of parkeerplaats bij de dierenweide in Harkstede.
De route Kolham - Scharmer v.v. De route kan worden ingekort door het stuk dat is weergegeven als onderbroken lijn (is deels graspad) te laten liggen en het fietspad tussen Kolham en Harkstede te volgen.
De tocht leidt langs de oude riviertjes Slochter Ae en Scharmer Ae en later gegraven kanaaltjes als Hofsloot en Rijpmakanaal. Maar ook langs oudere en nieuwe zandafgravingen en het voormalig Woltjerspoor.
Op de onderstaande kadasterkaart uit circa 1825 is duidelijk de scherpe grens tussen de gecultiveerde gronden (smalle akkertjes) en de natte gronden te zien. De grens volgt ongeveer de loop van de Scharmer Ae die zijn oorsprong vond in het moerassig gebied ten noorden van het Foxholstermeer.
De beschrijving van deze tocht begint aan het eind van de Uiterdijk in Kolham.
Aan het eind van de Uiterdijk zien we langs het fietspad links de smalle akkertjes met greppels voor de afwatering liggen. Wij gaan rechtsaf het fietspad op. We komen bij de Hofsloot, een kanaaltje tussen het dorp Kolham en de Slochter Ae ten behoeve van het vervoer van landbouwprodukten. Daarvoor was er bij de voormalige spoorbrug in Kolham een zwaaikom en kade aangelegd. Bij de ruilverkavelingen in de zestig- en zeventiger jaren is dit gedempt. Wij volgen het fietspad en komen bij de Slochter Ae, het oude riviertje dat zijn oorsprong vond in het veengebied zuidelijk van Froombosch.
Bij het fietsbruggetje rechtdoor het graspad op en de Slochter Ae blijven volgen.
Aan de linkerzijde zien we grote plassen waar veel watervogels een fourageer-, rust of broedgebied vinden. Dit gebied is in het begin van deze eeuw aangelegd en vormt een schakel in de groene zone tussen Zuidlaardermeer, Foxholstermeer en Schildmeer. Het gebied is niet toegankelijk dus een verrekijker is geen overbodige luxe.
Als er aan de andere zijde van de Slochter Ae een klein bosje (vroeger een woonerf) verschijnt, zien we dat de Slochter Ae een scherpe bocht naar rechts maakte en daar in de richting van het gehucht Woudbloem meanderde. Omwille van de scheepvaart heeft men hier een doorsteek gegraven naar de Scharmer Ae die aan de andere kant van het bosje loopt.
We gaan door het hek en zien aan de rechterzijde de gekanaliseerde Scharmer Ae naar Woudbloem lopen terwijl we aan de linkerzijde de oorspronkelijke Scharmer Ae met zijn vele bochten zien. Slochter Ae en Scharmer Ae kwamen vroeger samen bij het drie kilometer noorderlijker gelegen Schaaphok en vormden de bovenlopen van het riviertje de Fivel. Wij gaan linksaf en volgen de bochten van de Scharmer Ae en houden zicht op de waterplassen aan de andere zijde van de Scharmer Ae.
Bij het fietspad rechts. We lopen nu door de gecultiveerde gronden waar het vroeger een en al drassig land was. (zie oude kadasterkaart)
Op de ruilverkalvelingsweg rechts en deze weg blijven volgen.
Rechts zien we het gehucht Woudbloem. Hier stond tot in de zestiger jaren een aardappelmeelfabriek waarvan de arbeidershuisjes nog bestaan. Op het voormalig fabrieksterrein bevindt zich nu Bronsveen Jachtbouw waar speciale zeiljachten worden gebouwd .
We steken de Woudbloemlaan over en vervolgen de weg tot het eind. We komen dan bij het Rijpmakanaal, het kanaaltje dat Harkstede verbindt met het Slochterdiep. Links zien we weer gegraven plassen waar watervogels hun toevlucht en broedgebied hebben. We volgen het fietspad langs het Rijpmakanaal en komen uit bij de Hoofdweg in Harkstede tegenover de dierenweide (ook een goed beginpunt van deze wandeling)
We steken de Hoofdweg over. Op eerstvolgend kruispunt links. We zien rechts van de weg een markant gebouw: het station Harkstede van het voormalig Woltjerspoor. Aangelegd tussen 1924 en 1929 als verbinding tussen Groningen en Delfzijl. En nog voor de aanleg was voltooid al achterhaald door het personenvervoer over de weg en de concurrentie van de spoorlijn Groningen-Oldenburg. Het is dan ook nooit een succes geweest en de lijn werd in 1939 alweer gesloten. De rails werden in 1942 door de Duitsers verwijderd en afgevoerd.
De weg volgen, de Hoofdweg oversteken en rechtsaf het fietspad volgen.
Na vijftig meter bevindt zich aan de zuidzijde van de weg een oude begraafplaats. Dit is het oude kerkhof behorend bij een kerk welke in 1296 werd gebouwd en in 1824 werd gesloopt. Het oudste graf dateert van 1605.
Na 200 meter rechtsaf de Heerenlaan in (tegenover nummer 85)en aan het eind het fietspad volgen. Dit oude pad verbond vroeger de dorpen Scharmer en Westerbroek. Nu ligt het ingesloten tussen een tweetal zandafgravingen. Het gewonnen zand werd gebruikt voor de aanleg van de voor u liggende A7. Bij de A7 aangekomen linksaf. Aan het eind van de weg linksaf het fietspad op en terug naar de Hoofdweg. Oversteken en rechtsaf het fietspad volgen.
Zodra we de bebouwde kom verlaten zien de dat het fietspad aanzienlijk lager ligt dan de weg ernaast. De hoofdrijbaan is een paar jaar geleden aanzienlijk verhoogd maar het fietspad ligt nog op de originele hoogte. Dat ligt een meter lager dan waar de huizen achter en voor ons staan. Dit onbewoond stuk, in de volksmond het "Open Einde" genaamd is de vroegere Scharmer Oostpolder en was het oude moerassig gebied waar de Scharmer Ae haar oorsprong vond. Aan de rechterzijde zien we de (hergraven)drassige landen liggen waar nu Schotse Hooglanders en watervogels de dienst uitmaken.
We blijven het fietspad volgen en komen in Kolham. Aan de andere zijde van de weg eindigt de Vrouwenlaan. Dit was de oude verbindingsweg tussen Groningen via Kolham naar Drenthe, langs de oostzijde van het Zuidlaardermeer. In 1499 vond bij Foxhol (aan het andere eind van de Vrouwenlaan) een slag om Groningen plaats tussen de legertje Groningers en een leger uit Sachsen onder aanvoering van Nittert (Neithard) Fox. Deze legeraanvoerder had in de twee voorgaande jaren de dorpen Noord- en Zuidhorn verwoest en Aduard geplunderd. De stad Groningen kocht deze expeditie voor 32.000 goudguldens af maar toen hij in 1499 opnieuw verscheen met een leger trok men ten strijde. Nittert Fox verloor in deze slag het leven en werd in de vroegere Broerkerk te Groningen begraven. Ook de bischop van Munster gebruikte in 1672 deze weg om de stad Groningen te belegeren.
De Hoofdweg verder volgen en na vierhonderd meter linksaf de Eikenlaan in. Aan het eind van de straat zien we weer een station van het Woltjerspoor. De kenmerkende vorm zien we bij alle overgebleven stations langs deze oude spoorwegverbinding: Engelbert, Harkstede, Kolham, Slochteren en Meedhuizen.
Voor het station linksaf en het pad volgen. U kruist het oude rangeerterrein waarop een monument voor het Woltjerspoor is opgericht. Het pad blijven volgen en rechts om de waterplas. Ook deze plas ontstond door zandwinning. Het zand werd gebruikt voor aanleg van het rangeerterrein van het Woltjerspoor.
Op de asfaltweg rechtsaf: we zijn weer op de Uiterdijk en bij het beginpunt van deze wandeling.
Foto's: eigen, Stationsweb, TV Noord, Henry Floor
